Bier is er tegenwoordig in een bijna oneindige hoeveelheid soorten en smaken en alleen al in Nederland ligt het aantal brouwerijen, uiteenlopend van kleine thuisbrouwers tot grote brouwerijketens, boven de achthonderd. Om zicht te houden op de ontwikkelingen presenteert De CaféKrant in de rubriek Brouwwereld de grote spelers op de nationale en internationale biermarkt. Met deze keer Westvleteren, de makers van het ‘beste bier ter wereld’ die onlangs voor het eerst een algemeen directeur van buiten de abdij aanstelden.
De komst van kluizenaar Jan-Baptist Victoor naar de bossen rondom het Belgische Westvleteren vormde in 1814 een eerste aanzet tot wat later de brouwerij zou worden. Er waren in die tijd meer geloofsgemeenschappen in de omgeving van het dorp te vinden en nadat in 1831 enkele Franse monniken uit Mont-des-Cats zich bij de kluizenaar voegden, werd de Sint Sixtusabdij gesticht. De monniken hielden zich in de eerste jaren voornamelijk bezig met het bewerken van het land en het maken van kaas, al werd er ook al wat bier gebrouwen voor eigen consumptie. In 1839 volgde een officiële brouwlicentie van de Belgische koning Leopold I en in de decennia erna nam de productie in bescheiden mate toe.
Trappistenbier
Voor de abten en de monniken van Westvleteren was het namelijk belangrijk dat het brouwproces niet te veel aandacht en energie van de religieuze gemeenschap zou vergen en in 1945 werd daarom besloten de productie bewust te beperken. Het brouwen en vermarkten van het bier werd in deze periode ook uitbesteed aan Brouwerij Sint-Bernardus. In 1992 werd echter besloten het brouwen weer terug te halen naar de Sint-Sixtusabdij, aangezien Europese regelgeving vanaf die tijd voorschreef dat bieren enkel nog ‘Trappistenbieren’ genoemd mogen worden als zij daadwerkelijk binnen de muren van een trappistenklooster worden gebrouwen. De productie moet daarnaast plaatsvinden onder toezicht van de monniken en de opbrengsten zijn bestemd voor het onderhoud van de kloostergemeenschap, solidariteit binnen de Trappistenorde of ontwikkelingsprojecten en goede doelen.
De drie bieren van Westvleteren
De productie werd in die tijd vastgesteld op een hoeveelheid van 4.700 à 4.750 hectoliter per jaar (60.000 kratten van 24 flesjes), voldoende om te voorzien in het levensonderhoud van de monniken. Vanaf 1999, toen de donkere Westvleteren 6 werd vervangen door Westvleteren Blond, produceert de brouwerij vier verschillende bieren, waarvan de lichtste enkel voor eigen gebruik is. De Westvleteren Blond, de dubbel Westvleteren 8 en de quadrupel Westvleteren 12 worden wel buiten de muren van de abdij verkocht. Het voornemen van de monniken om de productie bescheiden te houden werd zes jaar later flink op de proef gesteld toen de Westvleteren 12 door de Amerikaanse website RateBeer werd uitgeroepen tot ‘beste bier ter wereld’. Deze uitverkiezing leidde tot een ware run op de drie verschillende bieren en een overbelasting van de tot dan toe bescheiden verkoopkanalen van de Sint-Sixtusabdij.
Biertelefoon
Een jaar later werd daarom besloten het bier enkel op afspraak te verkopen. Belangstellenden moesten via de ‘biertelefoon’ een bestelling plaatsen en mochten hun een of, maximaal, twee kratten op een afgesproken tijdstip bij de abdij komen ophalen. De gelukkigen die er daadwerkelijk in slaagden iemand aan de lijn te krijgen op de vaak overbelaste telefoonlijn moesten beloven het bier niet door te verkopen en konden in een periode van zestig dagen daarna geen nieuwe bestelling doen. Om deze regel te kunnen handhaven, noteerden de paters de nummerborden van de auto’s die de bestellingen bij de abdij kwamen afhalen. De maximale productie werd vervolgens opgeschroefd tot 7.500 hectoliter per jaar (93.750 kratten) en hoewel Westvleteren zijn bieren bewust niet verkocht aan horeca en retail, vond het bier toch mondjesmaat zijn weg naar cafés en slijterijen. De brouwerij levert wel aan café In de Vrede, dat in de schaduw van de abdij in Westvleteren is gevestigd.
In 2020 werd de biertelefoon vervangen door een webwinkel, maar de strenge restricties bleven. Eerder dit jaar werd echter toch een concessie gedaan, aangezien de paters er lucht van kregen dat hun bier in Nederland regelmatig voor het vijf- of soms wel tienvoudige werd doorverkocht. In mei van dit jaar werd daarom besloten Westvleteren bij een select aantal Nederlandse slijterijen in de schappen te leggen: “Deze woekerpraktijken staan lijnrecht tegenover de waarden van de monnikengemeenschap. De broeders willen namelijk dat zoveel mogelijk mensen van hun trappistenbieren kunnen genieten tegen een normale, eerlijke prijs”, liet een woordvoerder van de abdij destijds optekenen.
Algemeen directeur
Het besluit om Westvleteren te leveren aan een aantal Nederlandse verkooplocaties is niet de enige grote verandering die de abdij en de brouwerij dit jaar doormaken. 16 oktober 2023 werd namelijk bekendgemaakt dat met Alain Monteyne voor het eerst een algemeen directeur van buiten de abdij is aangesteld. De 58-jarige bestuurder, die zijn sporen verdiende bij Clarebout Potatoes en andere voedselverwerkingsbedrijven, krijgt als takenpakket om ‘de broeders te ontzorgen’ en bij te staan bij het beheer van de zakelijke belangen van de abdijgemeenschap. Monteyne krijgt de dagelijkse leiding over de brouwerij en ook het beheer van het patrimonium van de abdij en relaties met andere ondernemingen worden zijn verantwoordelijkheid. Abt Manu Van Hecke zag zich volgens de Belgische krant Het Laatste Nieuws genoodzaakt buiten de kloostermuren op zoek te gaan naar een algemeen directeur omdat “de zakelijke business achter het bier steeds complexer dreigt te worden” en er zich onder de negentien monniken geen geschikte kandidaat bevond.
Monteyne wordt de tiende leek die bij de Sint-Sixtusabdij aan de slag gaat. Zes hiervan werken in de brouwerij onder toeziend oog van de broeders. De nieuwe algemeen directeur komt binnen bij een bedrijf dat volgens bovengenoemde Belgische krant flink heeft weten te profiteren van de aandacht die de bieren in de afgelopen jaren genereerden. Vorig jaar bedroeg de bruto-omzet ruim 3,8 miljoen euro en werd er meer dan 5 ton winst genoteerd. In de afgelopen 5 jaar werd er in totaal bijna 3 miljoen winst gemaakt, waardoor het eigen vermogen van Westvleteren ruim 11 miljoen bedraagt. De taak van Monteyne zal echter niet worden om de winst nog verder op te drijven: “Het leven van de broeders is in de eerste plaats een leven van gebed. In Westvleteren brouwen de monniken dus om te leven. Ze leven niet om te brouwen”, zoals men het zelf onder woorden brengt. De Westvleteren 12 staat momenteel overigens op de derde plek in de top 50 van RateBeer achter de Toppling Goliath Kentucky Brunch en de Närke Kaggen Stormaktsporter.
Fotografie: Westvleteren
Blijf op de hoogte!
Eén keer per week het actuele en relevante cafénieuws in je mailbox? Schrijf je hier in voor onze digitale nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
