Fooi is en blijft een heet hangijzer binnen de horeca. Want wat zijn als werkgever je rechten en plichten omtrent het fenomeen fooi. Ben je als werkgever verplicht fooi uit te keren? Wie houdt er supervisie over de fooienpot? Wie krijgt wat en moeten werknemers er nou wel of geen belasting over betalen?
Fooien vormen in elk geval geen onderdeel van het loon volgens de wet, omdat de werkgever deze niet verschuldigd is. De werkgever is niet degene die de fooi uitkeert, dat zijn de tevreden gasten in de cafés, restaurants of horecadagzaken vanwege de goede service. Dit staat dus los van het loon dat de werkgever volgens het contract verschuldigd is aan de werknemer. Werknemers hebben recht op het afgesproken loon met daarbovenop de ontvangen fooi van tevreden gasten. De werkgever mag de fooien dan ook niet op het loon inhouden.
De werkgever mag de fooi ook niet verrekenen met eventuele kasverschillen, want dan eigent hij zich de fooien eerst toe om ze vervolgens uit te betalen. En dan is het geen fooi, maar loon. Als de werkgever namelijk de fooi eerst opeist om die te verrekenen met een eventueel kasverschil, dan eigent hij zich dus feitelijk eerst de fooi toe alsof híj de fooi heeft ontvangen en dat mag niet. Als hij hiervan vervolgens het restant aan zijn werknemers betaalt, dan betaalt hij dat en dus niet de klant of gast. Omdat het geld nu van de werkgever komt, is het niet langer een fooi maar gewoon loon.
Veel horecazaken maken gebruik van een fooienpot. Een beding dat de werknemers verplicht de ontvangen fooi af te dragen aan een fooienpot is wel toegestaan (Hof Amsterdam 9 oktober 2003, JAR 2004, 180). In deze zaak moesten alle werknemers de ontvangen fooien in een pot doen, die werd beheerd door een stichting. Deze stichting verdeelt vervolgens de fooien onder alle werknemers, ook onder de werknemers die uit de aard van hun functie geen fooien ontvangen, zoals koks en schoonmakers. Zij hebben geen directe invloed op de service, maar zorgen wel voor de totaalbeleving van de gasten. Het Hof heeft de constructie van de stichting toegestaan. In de praktijk bestaat deze stichting in de kleinere horecazaken vaak uit een aantal medewerkers die ervoor zorgen dat de fooi eerlijk verdeeld wordt onder het personeel.
Het verdelen van de fooi moet het personeel onderling regelen. De werkgever deelt in principe niet mee in de fooi en bepaalt ook de verdeling ervan niet. Alleen als de werkgever echt op de werkvloer meewerkt, kan hij eventueel ook meedelen. Steeds vaker worden de fooien gepind. Dit maakt het verdelen van fooien lastiger. Het is daarom verstandig iemand aan te stellen die de fooienpot kan bijhouden. Een verdeling die vaak wordt aangehouden is dat vijftig procent van de fooi voor het personeel in de keuken is en de andere vijftig procent voor de medewerkers in de bediening. Vervolgens wordt gekeken naar het aantal gewerkte uren en wordt de fooi zo evenredig verdeeld over het personeel.
Verdelen
Het uitkeren van de fooi wordt in de regel een keer per maand gedaan. Tegenwoordig kunnen de kassasystemen fooi apart registreren. FNV Horeca heeft op haar website het volgende rekenvoorbeeld opgenomen:
- Maak een uitdraai van de totale dagomzet
- Trek daar alle digitale betalingen (pin/creditcard/online/cadeaucard) vanaf
- Het bedrag dat overblijft vul je tot € 0,- aan met contant geld in de kassa
- Tel het overige bedrag uit de kassa en haal hier het startbedrag van af (het startbedrag is het bedrag dat in de kassa zat aan het begin van de shift)
- Het contante geld dat nu over is, is de fooi
(Bijvoorbeeld omzet is € 1.500,-. Er is in totaal voor € 1.325,- gepind. Er moet dus nog € 175,- contant ingeleverd worden. Je hebt € 300,- contant. Het startbedrag was € 100,-. Je fooi is dan € 300 - € 175 (aanvullen omzet) - € 100,- (startbedrag) = € 25,-)
Het kan natuurlijk zijn dat er minder contanten ontvangen zijn dan dat er fooi is ontvangen. Dit gebeurt in deze tijd steeds vaker, omdat er steeds minder contact wordt afgerekend. Dit betekent niet dat de fooi er niet is. Het is daarom belangrijk om dit dagelijks bij te houden. Een eventueel tekort aan fooien, door een tekort aan contanten, kan dan verrekend worden op een dag dat er wel meer contanten zijn ontvangen. Ook kun je (in goed overleg) vragen aan de werkgever om de fooi te pinnen en over te dragen aan de verantwoordelijke medewerker of dit over laten maken naar een derdenrekening. Het is een fabel dat een werkgever altijd belasting moet betalen over fooien. Hij betaalt immers alleen omzetbelasting over de omzet die daadwerkelijk is gemaakt.
Belasting
Fooien vallen voor de meeste horecawerkgevers buiten de aangifte van loonbelasting. Als medewerkers de fooien onderling verdelen, worden die namelijk niet gezien als loon. Zij ontvangen de bedragen natuurlijk van de gasten en niet van jou. Werknemers moeten de ontvangen fooien in hun aangifte inkomstenbelasting opgeven, maar dit gaat buiten de werkgever om en die heeft daar dan ook geen verantwoordelijkheid in. Werknemers geven de ontvangen fooien zelden op bij de Belastingdienst.
Tot slot
In de huidige horeca cao is niets opgenomen over fooien. Er bestaan ook geen wettelijke bepalingen. Wel zijn er uitspraken vanuit de Hoge Raad, de zogeheten jurisprudentie, die vaststellen dat de fooien die ontvangen worden door medewerkers ook aan de medewerkers toebehoren. De werkgever mag dus nooit fooi inhouden.
Dit artikel maakt onderdeel uit van de Themamaand Betalen.
Blijf je graag op de hoogte?
Eén keer per week het actuele en relevante cafénieuws in je mailbox? Schrijf je hier in voor onze digitale nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
